Szlak Cysterski jest jednym z najważniejszych i największych polskich szlaków kulturowych. Stworzony został nie tylko po to, aby uwiecznić pamięć o zakonie, ale przede wszystkim w celu zaprezentowania ludziom prawdziwych pereł architektury sakralnej, datowanych najczęściej na wczesne średniowiecze. Szlak przebiega przede wszystkim przez Polskę Zachodnią, kilka obiektów znajduje się też na terenie Małopolski.
Czym jest szlak kulturowy?
Szlaki kulturowe spotkać można w całej Europie. Cel ich wyznaczania jest podniosły – pogłębić tożsamość kulturową mieszkańców poszczególnych państw, zwiększyć świadomość związaną z różnorodnością, jaka od wieków panowała i panuje na terenie naszego kontynentu. Europejskie Szlaki Kulturowe nie powstają ot tak – ich istnienie uzależnione jest od decyzji Rady Europy. To właśnie ta instytucja ma moc sprawczą, decydując, którą trasę określić można mianem szlaku kulturowego i ustanawiając ją nim.
Szlak Cysterski jest jednym z wielu takich szlaków. Przez Polskę przebiegają ponadto: Droga Św. Jakuba, Szlak Hanzy i Środkowoeuropejski Szlak Żelaznej Kolei. W Europie dominują szlaki międzynarodowe, takie jak Szlak Drzew Oliwnych (21 państw), Szlak Parków i Ogrodów (14 państw) czy Szlak Dziedzictwa Żydowskiego (13 państw), ale też bardziej specyficzne, obejmujące terytorialnie znacznie mniejszy obszar, na przykład Szlak Don Quixota (Hiszpania) czy Szlak Wenzel i Vauban (Luxemburg). Określenie szlaków mianem wyłącznie europejskich nie jest też do końca rzeczą wiążącą. Niektóre z nich znacznie wykraczają poza teren naszego kontynentu. Wystarczy spojrzeć na Szlaki Fenickie, gdzie państwami, przez które prowadzi droga są m.in. Egipt, Algieria, Maroko czy Liban.
Najciekawsze zabytki Szlaku Cysterskiego
W Polsce w chwili obecnej trasa uwzględnia cztery rodzaje obiektów. Te, które są nadal używane, te, które już nie są, te, po których zostały ruiny albo które się nie zachowały oraz miejsca współczesne (tych jest najmniej). Lista obiektów jest długa – liczy 54 zabytki. Turystę będą z pewnością interesowały najbardziej kościoły i klasztory dawne, liczące po osiemset i więcej lat. Które warto zwiedzić?
Z całą pewnością powinno się udać do Lubiąża, położonego niedaleko Wrocławia. Znajduje się tam jedno z największych opactw, a jego fundacja datowana jest na wiek XII. Zwiedzając je, nie należy zapomnieć o wizycie w Pałacu Opackim. Najbardziej reprezentatywna, utrzymana w barokowym stylu, Sala Książęca uznawana jest przez niektóre źródła za najpiękniejszą na całym Dolnym Śląsku. Na terenie opactwa w Lubiążu od ponad 10 lat odbywa się też interesujące wydarzenie kulturalne – Slot Art Festiwal.
Godne uwagi jest również opactwo w Wąchocku, datowane na XII-XIII wiek. Klasztor zbudowany został w stylu romańskim i wiele jego elementów zachowało swój oryginalny wygląd (w innych przypadkach najczęściej dokonywano wielu przeróbek). Najcenniejszymi zabytkami klasztoru są kapitularz, refektarz i okratowane, nie konserwowane przez wieki okno.
Innymi interesującymi obiektami na Szlaku Cysterskim są między innymi opactwa w Bierzwniku i w Henrykowie, oba z XIII wieku, a także klasztor w Żarnowcu, opactwa w Pelplinie czy w Oliwie.
Aktualizowano: 11 sierpnia 2014
