Szlak Architektury Drewnianej

Architektura drewniana przyciąga niebywałym pięknem, nie tylko znawców tematu, ale wszystkich turystów zainteresowanych kulturą czy lokalnymi tradycjami. Drewniane budynki pomagają poznać i odtworzyć wiele historii, często zapomnianych. Są świadectwem fascynującej przeszłości – i bliskiej, i dalekiej. Żeby rozpowszechnić wiedzę o tych zabytkach w czterech województwach: podkarpackim, małopolskim, śląskim i świętokrzyskim powstał Szlak Architektury Drewnianej.

Kiedy ktoś pyta o przykład architektury drewnianej, odpowiadamy bez zastanowienia: kościół. Niektórzy wspomną też o domu albo chałupie. Tymczasem dawniej z drewna budowano wszystko. Będą to, obok kościołów, cerkwie, ale też skanseny, leśniczówki, dzwonnice, karczmy, chaty, bacówki, dwory, młyny wodne, folusze i wiele, wiele innych budynków oraz urządzeń. I wszystkie je spotkamy na trasie, dlatego warto o nich wiedzieć zanim wyruszymy w drogę.

Pod jednym szyldem Szlaku Architektury Drewnianej powstało kilkanaście tras, a łączna ich długość jest imponująca – wynosi ponad 4 tysiące (!) kilometrów. Każde z województw proponuje zwiedzającym własne trasy wycieczkowe. Każde też stworzyło swoją stronę internetową, serwującą zainteresowanemu turyście niezbędne informacje na temat zabytków znajdujących się na szlaku. Województwo małopolskie wydało ponadto bogato ilustrowaną książkę zatytułowaną adekwatnie do tematu, „Szlak Architektury Drewnianej”, gdzie wszystkie obiekty zostały opisane w wyczerpujący sposób.

Szlak Architektury Drewnianej edukuje – dzięki niemu poznajemy nie tylko konkretne budynki. Stanowią one raczej pretekst do zaserwowania nam większej dawki informacji. Tablice zamieszczone przy obiektach opisują je pod kątem historii, ale też i samej konstrukcji. Poznajemy więc style, sposoby projektowania i konstruowania obiektów, dowiadujemy się też, jakie obrzędy czy legendy się z nimi wiążą. Wystarczy jedna wycieczka wybraną trasą, a nasza wiedza na temat architektury drewnianej znacznie się zwiększy. Dowiemy się na przykład, czym są soboty, kalenice czy konstrukcja zrębowa – potem z dumą będziemy je dostrzegać i wskazywać w innych budynkach.

Która spośród tras jest najciekawsza? To pytanie, na które nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Największą różnicę dostrzec można w województwie podkarpackim, gdzie przykładami architektury sakralnej są przede wszystkim cerkwie. W województwie świętokrzyskim natomiast spotkać można więcej niż gdzie indziej wolnostojących dzwonnic, również uwzględnionych na trasie. Natomiast różnice między obiektami znajdującymi się na szlakach małopolskim i śląskim dostrzegalne są przede wszystkim w samych rozwiązaniach architektonicznych, takich jak choćby jednokalenicowe dachy w Małopolsce i dwukalenicowe na Śląsku.